νεφρό

νεφρό: Όργανο που παράγει τα ούρα, με τα οποία αποβάλλεται το περισσευούμενο νερό, τα άλατα και τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού· εκτός από τη λειτουργία αυτή απέκκρισης το ν. παράγει ουσίες που συμβάλλουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης και στην αιμοποίηση. Στον άνθρωπο τα ν. είναι δύο, βρίσκονται δεξιά και αριστερά της σπονδυλικής στήλης, στο ύψος των τελευταίων πλευρών· το ν. μοιάζει με φασόλι υπερφυσικού μεγέθους, το κοίλο χείλος του είναι στραμμένο προς τη σπονδυλική στήλη και περιβάλλει τους ανατομικούς σχηματισμούς που μαζεύουν τα ούρα, τους κάλυκες και τη νεφρική πύελο. Σε τομή, το ν. παρουσιάζει στην περιφέρεια μια συμπαγή ουσία, ενώ το εσωτερικό του αποτελείται από διάφορους πυραμιδικούς σχηματισμούς, η κορυφή των οποίων είναι στραμμένη προς το κοίλο χείλος και τελειώνει, για κάθε πυραμίδα, σε έναν κάλυκα· η περιφερειακή συμπαγής ουσία ονομάζεται φλοιώδης ουσία και η εσωτερική, μυελώδης ουσία. Στο μικροσκόπιο, ο νεφρικός ιστός φαίνεται ότι αποτελείται από ένα σύνολο μορφολογικών - λειτουργικών μονάδων, που ονομάζονται νεφρώνες, όμοιες αλλά ανεξάρτητες μεταξύ τους· υπολογίζεται ότι συνολικά τα δύο ν. αποτελούνται από περίπου 2.000.000 νεφρώνες. Κάθε νεφρώνας αποτελείται από έναν σφαιροειδή σχηματισμό, που ονομάζεται μαλπιγγιανό σωμάτιο, και από έναν σωληνοειδή σχηματισμό με χαρακτηριστική πορεία, το νεφρικό σωληνάριο. Τα μαλπιγγιανά σωμάτια βρίσκονται στη φλοιώδη μοίρα· καθένα από αυτά αποτελείται από ένα «κουβαράκι» τριχοειδών αγγείων, που ονομάζεται αγγειώδες σπείραμα και περιβάλλεται από μια μεμβράνη με διπλό τοίχωμα (βωμάνειο έλυτρο), από το εξωτερικό τοίχωμα της οποίας ξεκινά το νεφρικό σωληνάριο· αυτό πορεύεται, αρχικά εσπειραμένο, στη φλοιώδη ουσία, στη συνέχεια κατεβαίνει σε ευθεία γραμμή σε μια πυραμίδα και, διαγράφοντας μια αγκύλη (αγκύλη του Χένλε), ξανανεβαίνει στη φλοιώδη ουσία, όπου συστρέφεται πάλι και εκβάλλει σε ένα αθροιστικό σωληνάριο, το οποίο ξανακατεβαίνει στη μυελώδη ουσία και εκβάλλει στην κορυφή μιας πυραμίδας. Οι νεφρώνες, στοιβαγμένοι ο ένας δίπλα στον άλλο, συνδέονται με συνδετικό ιστό πλούσιο σε αιμοφόρα αγγεία. Τα ν. είναι πραγματικά τα πιο πλούσια σε αιμάτωση όργανα του σώματος· από αυτά περνούν περίπου 1800 κ. εκ. αίματος σε κάθε λεπτό και από αυτήν τη μάζα του αίματος, τα μαλπιγγιανά σωμάτια, η συνολική επιφάνεια των οποίων φτάνει το 1,5 τ.μ., διυλίζουν 120-130 κ. εκ. αρχικού διηθήματος το λεπτό. Το υγρό αυτό λέγεται πρόωρο ή πρωτογενές διήθημα· έχει χημική σύνθεση όμοια με τη σύνθεση του πλάσματος του αίματος, αν εξαιρεθεί η σχεδόν πλήρης απουσία πρωτεϊνών, οι οποίες, εξαιτίας του μεγέθους του μορίου τους, δεν μπορούν να περάσουν τα τοιχώματα του αγγειώδους σπειράματος. Με την κάθοδο όμως στο βωμάνειο έλυτρο και ακολούθως στο νεφρικό σωληνάριο, επαναπορροφάται περίπου το 99% αυτού του αρχικού διηθήματος· έτσι, σε κάθε λεπτό σχηματίζεται μόνο κάτι περισσότερο από 1 κ. εκ. τελικών ούρων. Ο σχηματισμός του αρχικού διηθήματος είναι ένα απλό φαινόμενο υπερδιήθησης, που κατά ένα μέρος εξαρτάται από τις ιδιότητες των τοιχωμάτων του αγγειώδους σπειράματος και είναι αποτέλεσμα της υψηλής πίεσης του αίματος μέσα στα τριχοειδή αγγεία του σπειράματος· σε περίπτωση πτώσης της αρτηριακής πίεσης, όπως συμβαίνει στο σοκ, δεν σχηματίζονται ούρα και τα άχρηστα μεταβολικά προϊόντα συσσωρεύονται στον οργανισμό. Η διαδικασία όμως της σωληναριακής επαναπορρόφησης είναι πολύπλοκη· τα κύτταρα των νεφρικών σωληναρίων συμμετέχουν ενεργά, ενώ τα διάφορα συστατικά του αρχικού διηθήματος επαναπορροφώνται ανάλογα με την πυκνότητά τους και με τις ανάγκες της ομοιόστασης· άλλες ουσίες εκκρίνονται απευθείας από τα νεφρικά σωληνάρια, αλλά και ορμόνες της υπόφυσης και των επινεφριδίων συμμετέχουν στη ρύθμιση της σωληναριακής δραστηριότητας. Τα εξωκυτταρικα υγρά του οργανισμού, που αποτελούν το περιβάλλον στο οποίο ζουν τα κύτταρα του ανθρώπινου οργανισμού, φτάνουν περίπου τα 11 λίτρα · με τις συνεχείς ανταλλαγές που έχουν με το πλάσμα, υπολογίζεται ότι περνούν από τα ν. για να διυλιστούν 16 φορές το εικοσιτετράωρο. Με τον σχηματισμό των ούρων, οι νεφρώνες μπορούν εύκολα να ρυθμίσουν την οξεο-βασική και αλατο-υδρική ισορροπία ολόκληρου του οργανισμού, αποβάλλοντας και επαναπορροφώντας νερό, άλατα, οξέα και βάσεις, ανάλογα με τις ανάγκες του οργανισμού. Αυτή είναι και η πιο σημαντική νεφρική λειτουργία. Οι παθήσεις του ν. μπορεί να είναι πρωτοπαθείς ή δευτεροπαθείς, οφειλόμενες δηλαδή σε νόσους, που εντοπίζονται κυρίως σε άλλα σημεία του σώματος. Μεγάλο μέρος των παθήσεων των ν. καλούνται νεφροπάθειες· εξετάζονται συνήθως χωριστά η λιθίαση του νεφρού ή νεφρολιθίαση, οι ανωμαλίες δίπλασης του νεφρού, η πτώση - κατά την οποία το ν. δεν βρίσκεται στη φυσιολογική του θέση αλλά χαμηλότερα, μέχρι τον λαγόνιο βόθρο και οι διάφοροι όγκοι του ν. Πολλές νεφροπάθειες μπορούν να καταστήσουν το ν. ανεπαρκές στην εκτέλεση των λειτουργιών του, ανεπάρκεια που εκδηλώνεται με την ανατομοκλινική εικόνα της ουραιμίας· για να συμβεί όμως αυτό πρέπει να αλλοιωθεί μεγάλος αριθμός νεφρώνων. Τα ν. διαθέτουν, πράγματι, σημαντικά λειτουργικά αποθέματα· ένα και μόνο ν. είναι αρκετό για τις φυσιολογικές απαιτήσεις του οργανισμού. Η δυνατότητα αυτή επιτρέπει στη χειρουργική την αφαίρεση του ενός ν., όταν το άλλο είναι σε καλή κατάσταση. Στα τελευταία χρόνια έχουν γίνει πολλές μεταμοσχεύσεις ν. και φαίνεται ότι κάτω από ορισμένες προϋποθέσεις η επιτυχία τους είναι διαρκής. Για την αντιμετώπιση της νεφρικής ανεπάρκειας μπορεί να χρησιμοποιηθεί το τεχνητό ν., συσκευή η οποία ουσιαστικά συνίσταται από μια ευρεία διυλιστική επιφάνεια, πάνω στην οποία ρέει ένα μέρος του αίματος του πάσχοντα, ενώ από την άλλη πλευρά αυτού του φίλτρου εναλλάσσεται συνέχεια ένα ισο-οσμωτικό διάλυμα ειδικής σύνθεσης. Η συσκευή αποτελείται από έναν μακρύ και στενό σωλήνα, τυλιγμένο σπειροειδώς, τα τοιχώματα του οποίου αποτελούν τη διυλιστική επιφάνεια· ο σωλήνας αυτός γεμίζεται με αίμα συμβατό προς το αίμα του πάσχοντα και συνδέεται με την αιματική κυκλοφορία του ασθενούς, έτσι ώστε το αίμα του να περνά μέσα από αυτόν το μακρύ σωλήνα, ο οποίος βρίσκεται βυθισμένος μέσα στο ειδικό ισο-οσμωτικό διάλυμα. Με τον τρόπο αυτό γίνεται η τεχνητή κάθαρση του αίματος από τα άχρηστα και επιβλαβή τελικά προϊόντα του μεταβολισμού· τα αποτελέσματα που έχουμε με τη συσκευή αυτή είναι γενικά πολύ ικανοποιητικά. Το δεξί νεφρό απεικονισμένο σε μικρή διατομή για να φανεί η εσωτερική του δομή και οι σχέσεις του οργάνου με τα νεφρικά αγγεία και την πύελο: 1 - νεφρική πυραμίδα? 2 - φλοιώδης ουσία? 3 - νεφρική αρτηρία? 4 - νεφρική φλέβα? 5 - νεφρική πύελος? 6 - ουρητήρας? 7 - θηλές των πυραμίδων (σε διαφορετικές τιμές)? 8 - ινώδης κάψα του νεφρού? 9 - νεφρικοί κάλυκες.
* * *

το (Μ νεφρό και νεφρόν)

ο νεφρός.

[ΕΤΥΜΟΛ. Μεταπλασμένος τ. τού νεφρός* (ὁ), με αλλαγή γένους κατά το πλευρό, ενώ ο πληθ. νεφρά κατά τα ἥπατα. Κατ' άλλη άποψη, πρώτα σχηματίστηκε ο πληθ. νεφρά (κατά το ἥπατα) και μετά, υποχωρητικά, σχηματίστηκε ο ενικός νεφρό (το)].

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

νεφρ(ο)- — α συνθετικό επιστημονικών ιατρικών όρων τής Νεοελληνικής που προέρχονται από το ουσ. νεφρό(ς) ως αντιδάνεια από την ξένη ιατρική ορολογία (νεφρόλιθος, πρβλ. αγγλ. nephrolith κ.ά.). Αξίζει να σημειωθεί ότι, αντίθετα προς την Αρχαία Ελληνική, όπου… … Dictionary of Greek
νεφρός — ο και νεφρό, το (ΑΜ νεφρός, Μ και νεφρό και νεφρόν, τὸ) βιολ. απεκκριτικό και ωσμωρρυθμιστικό όργανο τών σπονδυλοζώων και ορισμένων ασπονδύλων που διατηρεί την ισορροπία τού νερού και τών αλάτων και απεκκρίνει τα υποπροϊόντα τού μεταβολισμού από… … Dictionary of Greek
νεφραμιά — η 1. κομμάτι κρέατος, κυρίως από αρνί ή από κατσίκι, το οποίο περιέχει νεφρό 2. το τμήμα τής πλευράς ανθρώπου ή ζώου που αντιστοιχεί στην οσφυϊκή περιοχή και περιέχει τα νεφρά. [ΕΤΥΜΟΛ. < νεφρό + αμιά] … Dictionary of Greek
νεφρογενής — ές αυτός που προέρχεται από το νεφρό. [ΕΤΥΜΟΛ. Αντιδάνεια λ., πρβλ. αγγλ. nephrogenic (< νεφρό[ο] * + γενής < γένος)] … Dictionary of Greek
ψαρονέφρι — το, Ν η σάρκα τών σφαγίων από τις δύο πλευρές τής σπονδυλικής στήλης κοντά στους νεφρούς, αλλ. ψάρι ή φιλέτο. [ΕΤΥΜΟΛ. < ψάρι* (II) «φιλέτο από νεφραμιά» + νεφρό, ενώ, κατ άλλους, αντί ψαρονεύρι, κατ επίδραση τού νεφρό] … Dictionary of Greek
ουρογεννητικό σύστημα — (Ανατ.). Τα όργανα που στον άνθρωπο προορίζονται για τον σχηματισμό και την αποβολή των ούρων, καθώς και εκείνα που αποσκοπούν στην αναπαραγωγή, μπορεί να θεωρηθούν ως ένα σύστημα εξαιτίας της κοινής εμβρυολογικής προέλευσης τους. Στον ενήλικο, η … Dictionary of Greek
нефри́т — 1) а, м. Поделочный камень, разнообразный по цвету (от молочно белого, зеленоватого до темно зеленого), с глубокой древности употреблявшийся для изготовления орудий, украшений и т. д. [От греч. νεφρος почка] 2) а, м. мед. Воспаление почек.… … Малый академический словарь
Στάννιους — ο Ν φρ. «σωματίδιο τού Στάννιους» βιολ. ενδοκρινής αδένας που είναι χαρακτηριστικός ορισμένων οστεοϊχθύων και βρίσκεται ραχιαία επάνω ή μέσα στον νεφρό ή είναι συνδεδεμένος με τον μεσονεφρικό αγωγό τού Βολφ … Dictionary of Greek
αλλοφανής — Άμορφο ορυκτό, που μοιάζει με νεφρό ή ρώγες σταφυλιών ή και με σταλακτίτες, καθώς και ως επικάθισμα πάνω σε άλλα ορυκτά και πετρώματα με εξωτερική όψη οπαλίου. Τρίβεται εύκολα και είναι διαφανής, είτε άχρωμος είτε κίτρινος, γκριζοκαστανός,… … Dictionary of Greek
επινεφρίδιος — α, ο (Α ἐπινεφρίδιος, ον) νεοελλ. 1. φρ. «επινεφρίδιοι αδένες» οι δύο ενδοκρινείς αδένες οι οποίοι βρίσκονται επάνω σε κάθε νεφρό ο καθένας τους 2. (το ουδ. πληθ. ως ουσ.) τα επινεφρίδια οι επινεφρίδιοι αδένες αρχ. αυτός που βρίσκεται πάνω στα… … Dictionary of Greek

Academic Dictionaries and Encyclopedias

νεφρό

Look at other dictionaries:

Share the article and excerpts

Academic Dictionaries and Encyclopedias

Dictionary of Greek

νεφρό

Look at other dictionaries:

Share the article and excerpts

Direct link